Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Wieliczce

POSTANOWIENIE

Dnia 30 czerwca 2025 roku

Sąd Rejonowy w Wieliczce Wydział Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym: Przewodniczący sędzia Paweł Styrna Protokolant: protokolant sądowy I. M.

po rozpoznaniu w dniu 30 czerwca 2025 roku na rozprawie w W.

sprawy z wniosku J. K. (1)

z udziałem D. M.

o ograniczenie władzy rodzicielskiej, ustalenie miejsca zamieszkania

oraz

z wniosku D. M.

z udziałem J. K. (1)

o uregulowanie kontaktów

w przedmiocie wniosku o zabezpieczenie oraz z urzędu o wydanie zarządzeń opiekuńczych i uregulowanie kontaktów

postanawia:

1.  wszcząć z urzędu postepowanie o wydanie zarządzeń opiekuńczych i uregulowanie kontaktów rodziców z małoletnim R. K. urodzonym (...) synem J. i D.;

2.  w trybie zabezpieczenia ustanowić nadzór kuratora sądowego nad sposobem wykonywania władzy rodzicielskiej przez J. K. (1) i D. M. nad małoletnim R. K. urodzonym (...) synem J. i D. zobowiązując kurator do składania sprawozdania raz na miesiąc;

3.  w trybie zabezpieczenia uregulować kontakty D. M. z małoletnim R. K. urodzonym (...) synem J. i D. w ten sposób, że:

- kontakty będą odbywały się w tygodniach nieparzystych w soboty od godziny 14:00 do godziny 17:00 na terenie powiatu (...) lub miasta K. bez obecności ojca,

- zobowiązać D. M. do odbioru małoletniego syna z miejsca zamieszkania dziecka i odprowadzenia po zakończonym, kontakcie do miejsca zamieszkania;

- zobowiązać J. K. (1) do przygotowania dziecka na kontakty, wydania matce i nieczynienie przeszkód do realizacji kontaktów;

4. dalej idące wnioski stron dotyczące kontaktów oddalić.

sędzia Paweł Styrna

Sygnatura akt IV Nsm 255/25

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 30 czerwca 2025r.

Wnioskodawczyni D. M. o udzielenie zabezpieczenia na czas trwania postępowania poprzez uregulowanie jej kontaktów z małoletnim synem R. K. w zakresie, obejmującym spotkania co drugi weekend od piątku do niedzieli z możliwością noclegu, dodatkowe spotkania w ciągu tygodnia, a także prawo do spędzenia z dzieckiem całego miesiąca sierpnia oraz części świąt. Uzasadniając wniosek wskazała, iż ojciec dziecka, J. K. (1), w sposób celowy i uporczywy utrudnia jej kontakty z synem, dopuszczając się działań o znamionach alienacji rodzicielskiej, w tym manipulowania emocjami dziecka i dezinformowania go w zakresie relacji z matką. Wskazała, iż brak regularnych i nieskrępowanych kontaktów narusza dobro dziecka oraz prowadzi do osłabienia więzi rodzinnej.

Uczestnik postępowania J. K. (2) o oddalenie wniosku, argumentując, iż małoletni odmawia kontaktów z matką z obawy przed jej zachowaniem, a spotkania z nią są dla dziecka źródłem stresu. Podkreślił, że matka groziła wywozem dziecka za granicę i w przeszłości miała stosować wobec niego przemoc psychiczną i fizyczną. Alternatywnie wniósł o ograniczenie kontaktów matki do co drugiej niedzieli w godzinach południowych, wyłącznie w obecności osoby trzeciej.

Sąd na rozprawie w dniu 30 czerwca 2025r. postanowił:

1.  wszcząć z urzędu postępowanie o wydanie zarządzeń opiekuńczych i uregulowanie kontaktów rodziców z małoletnim R. K. ur. (...),

2.  w trybie zabezpieczenia ustanowić nadzór kuratora sądowego nad sposobem wykonywania władzy rodzicielskiej przez oboje rodziców, zobowiązując kuratora do składania sądowi sprawozdań raz w miesiącu,

3.  w trybie zabezpieczenia uregulować kontakty matki z małoletnim dzieckiem w ten sposób, że będą odbywały się w tygodniach nieparzystych w soboty od godz. 14:00 do 17:00 na terenie powiatu (...) lub miasta K., bez obecności ojca, przy czym matka ma obowiązek odbioru dziecka z miejsca jego zamieszkania i odprowadzenia po zakończeniu spotkania, a ojciec jest zobowiązany do przygotowania dziecka i niewywoływania przeszkód w realizacji kontaktów,

4.  oddalić dalej idące wnioski stron dotyczące kontaktów.

Sąd zważył co następuje:

W pierwszej kolejności wyjaśnić należy, że w świetle art. 570 k.p.c. sąd opiekuńczy może wszcząć postępowanie z urzędu, gdy poweźmie wiadomość o okolicznościach uzasadniających wydanie zarządzeń opiekuńczych. Przepis ten stanowi istotne narzędzie ochrony dziecka w sytuacjach, gdy jego dobro jest zagrożone, a postawa rodziców wskazuje na brak perspektyw ugodowego rozwiązania sporu. Obowiązkiem sądu jest wówczas niezwłoczne podjęcie działań zapobiegawczych, niezależnie od wniosków składanych przez uczestników postepowania.

Zgodnie natomiast z art. 109 § 2 pkt 4 k.r.o., jeżeli dobro dziecka jest zagrożone, sąd opiekuńczy może poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego. Nadzór kuratora jest jednym z najczęściej stosowanych środków ingerencji w sferę władzy rodzicielskiej, ponieważ umożliwia sądowi bieżący wgląd w sytuację rodziny i ocenę prawidłowości wykonywania obowiązków rodzicielskich. Środek ten ma charakter prewencyjny i wspierający, nie jest represją wobec rodziców, lecz narzędziem ochrony dziecka przed dalszym pogłębianiem się konfliktu.

W niniejszej sprawie zachodziły przesłanki do udzielenia zabezpieczenia w rozumieniu art. 730 § 1 k.p.c. w zw. z art. 755 § 1 pkt 4 k.p.c. W myśl art. 730 ¹ § 1 k.p.c. interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wówczas, gdy brak zabezpieczenia mógłby uniemożliwić lub poważnie utrudnić osiągnięcie celu postępowania. W sprawach rodzinnych celem tym jest ochrona dobra dziecka i zapewnienie mu możliwości utrzymywania relacji z obojgiem rodziców, co wynika wprost z art. 113 § 1 i 2 k.r.o. W świetle zaś art. 755 § 1 pkt 4 k.p.c. sąd w sprawach, w których przedmiotem zabezpieczenia nie jest roszczenie pieniężne, może udzielić zabezpieczenia w sposób dostosowany do okoliczności konkretnej sprawy, w szczególności poprzez tymczasowe unormowanie praw i obowiązków stron, w tym także uregulowanie kontaktów rodzica z dzieckiem. Przepis ten ma charakter otwarty, co oznacza, że sąd nie jest związany sztywnym katalogiem środków zabezpieczających, lecz może wprowadzić takie rozwiązanie, które w danej sytuacji najlepiej zabezpieczy dobro osoby małoletniej.

Zabezpieczenie w sprawach rodzinnych, zwłaszcza dotyczących władzy rodzicielskiej i kontaktów, pełni funkcję ochronną, a jego głównym celem jest zapewnienie dziecku możliwie stabilnej i bezpiecznej sytuacji do czasu wydania ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie. Ma ono charakter tymczasowy, co oznacza, że obowiązuje jedynie do momentu zakończenia postępowania i rozstrzygnięcia co do istoty. Sąd, udzielając zabezpieczenia, nie przesądza więc o ostatecznym sposobie uregulowania kontaktów, lecz dokonuje ich wstępnego unormowania, aby zapobiec dalszemu pogłębianiu się konfliktu rodzicielskiego oraz negatywnym skutkom dla dziecka, jakie mogłyby wyniknąć z całkowitego braku kontaktu lub przeciwnie z nadmiernie szerokich kontaktów w sytuacji, gdy nie zostały jeszcze wyjaśnione wszystkie okoliczności sprawy.

Podkreślić też należy, że w sprawach dotyczących stosunków rodziców z dziećmi zabezpieczenie pełni nie tylko funkcję ochrony bieżącej sytuacji dziecka, ale również funkcję organizacyjną i dowodową w postępowaniu – pozwala sądowi na uniknięcie pochopnych rozstrzygnięć, zapewniając jednocześnie, że w okresie toczącego się postępowania dziecko nie zostanie pozbawione prawa do kontaktu z obojgiem rodziców i nie dojdzie do nieodwracalnego zerwania więzi rodzinnych.

Z treści protokołu rozprawy oraz przedstawionych przez strony kserokopii dokumentów wynika, że rodzice wzajemnie oskarżają się o przemoc, znęcanie się i inne działania zagrażające małoletniemu, co skutkuje podejmowaniem czynności przez organy policji i wszczynaniem procedur „niebieskiej karty”. W tej sytuacji dziecko stało się de facto „kartą przetargową” w konflikcie rodziców, którzy w sposób wzajemny obarczają się winą za rozpad więzi rodzinnej. Ojciec twierdzi, że dziecko boi się matki i nie chce kontaktów, matka natomiast wskazuje na działania ojca mające znamiona alienacji rodzicielskiej i manipulowania emocjami dziecka. Złożone przez strony dokumenty, w tym pisma procesowe i korespondencja, potwierdzają, że konflikt między rodzicami jest przewlekły, a ich spór przybrał wymiar konfrontacji procesowej oraz karnoprocesowej. Dziecko w tej sytuacji nie tylko zostało pozbawione stabilności, ale znalazło się w centrum lojalnościowego napięcia, co obiektywnie zagraża jego poczuciu bezpieczeństwa i może prowadzić do dalszych szkód emocjonalnych.

Sąd więc uznał, że w realiach niniejszej sprawy wprowadzenie nadzoru kuratora sądowego, w trybie zabezpieczenia, na podstawie art. 730 § 1 kpc i art. 755 § 1 pkt 4 kpc, jest niezbędne i proporcjonalne. Kurator, poprzez regularne wizyty i składanie sądowi sprawozdań, będzie miał możliwość dokonania obiektywnej oceny, w jakich warunkach wychowuje się dziecko, jak przebiegają kontakty z matką, czy ojciec faktycznie nie utrudnia realizacji orzeczenia, a także czy matka prawidłowo wywiązuje się z obowiązków względem dziecka. Zebrane w ten sposób informacje staną się ważnym materiałem dowodowym dla końcowego rozstrzygnięcia sprawy. Ponadto nadzór kuratora może przyczynić się do obniżenia poziomu konfliktu rodzicielskiego, ponieważ rodzice będą świadomi, że ich działania podlegają bieżącej ocenie przez niezależnego przedstawiciela sądu.

Odnosząc się do wniosku D. M. o zabezpieczenie kontaktów z synem R. K. wyjaśnić należy, że w sprawach dotyczących małoletnich sąd jest zobowiązany kierować się zasadą nadrzędności dobra dziecka, która wynika zarówno z art. 3 Konwencji o prawach dziecka, jak i z art. 113 § 1 k.r.o. Zabezpieczenie kontaktów służy realizacji tej zasady – umożliwia dziecku utrzymanie więzi z rodzicem, z którym na co dzień nie przebywa, przy jednoczesnym wprowadzeniu takich ograniczeń, jakie są konieczne dla ochrony jego dobra, stabilności emocjonalnej i poczucia bezpieczeństwa. Jednocześnie zabezpieczenie kontaktów pozwala sądowi opiekuńczemu na weryfikację sytuacji faktycznej w toku dalszego postępowania. Dzięki obserwacji realizacji tymczasowych kontaktów oraz raportom kuratora sąd uzyskuje obiektywny materiał dowodowy, który pozwala ocenić, jak dziecko reaguje na spotkania z rodzicem, czy istnieją realne zagrożenia dla jego dobra, a także czy rodzice wykonują orzeczenie sądu w sposób lojalny i zgodny z celem ochrony dobra dziecka.

W toku niniejszego postępowania ujawnił się realny konflikt między rodzicami dziecka, którego skutkiem były utrudnienia wykonywania kontaktów przez matkę, pomimo że dziecko wymaga stabilnego kontaktu z obojgiem rodziców.

Małoletni R. K. zamieszkuje obecnie przy ojcu, który na mocy wcześniejszego postanowienia zabezpieczającego z dnia 15 kwietnia 2025 r. sprawuje bieżącą pieczę nad dzieckiem. Wobec braku porozumienia rodziców co do zakresu kontaktów matki z synem, przy jednoczesnych wzajemnych oskarżeniach o alienację rodzicielską, manipulowanie emocjami dziecka, a także o stosowanie przemocy psychicznej, sąd był zobowiązany w trybie zabezpieczenia wyważyć interesy stron, mając na uwadze przede wszystkim dobro dziecka, które zgodnie z art. 3 k.r.o. stanowi nadrzędną dyrektywę przy rozstrzyganiu spraw rodzinnych.

Z materiału dowodowego wynika, że konflikt pomiędzy rodzicami ma charakter głęboki i przewlekły. Matka opisuje działania ojca zmierzające do ograniczenia jej kontaktów z synem, wskazuje na przypadki emocjonalnego wywierania wpływu na dziecko, a także utrudnianie spontanicznych spotkań po szkole. Z drugiej strony ojciec utrzymuje, że dziecko niechętnie kontaktuje się z matką i wykazuje lęk przed tymi spotkaniami, zarzucając matce niewłaściwe zachowania wobec małoletniego w przeszłości. W takiej sytuacji, przy wzajemnym braku zaufania i wysoce skonfliktowanej relacji rodziców, przedwczesne rozszerzenie kontaktów matki z dzieckiem, zwłaszcza w zakresie obejmującym noclegi i całe okresy wakacyjne, mogłoby prowadzić do destabilizacji sytuacji dziecka, wzmożenia jego konfliktu lojalnościowego i nasilenia negatywnych emocji.

Z tego względu sąd uznał za konieczne wprowadzenie stopniowego modelu odbudowywania relacji matki z dzieckiem, umożliwiającego z jednej strony utrzymanie osobistej styczności dziecka z matką, a z drugiej zapewniającego dziecku poczucie bezpieczeństwa i stabilności. Kierując się dobrem małoletniego, sąd uregulował kontakty w ograniczonym, lecz regularnym wymiarze – co dwa tygodnie, w soboty w godzinach popołudniowych, na terenie powiatu (...) lub miasta K., bez obecności ojca. Taki model pozwala dziecku na kontakt z matką w neutralnym otoczeniu, bez dodatkowych napięć związanych z obecnością ojca, a jednocześnie ograniczony czas trwania spotkań minimalizuje ryzyko eskalacji konfliktu.

Zastosowane rozwiązanie jest zgodne z art. 113 ² k.r.o., który dopuszcza ograniczenie kontaktów w sytuacji, gdy wymaga tego dobro dziecka. W niniejszej sprawie dobro małoletniego wymagało wyważenia potrzeb obu stron i ochrony dziecka przed nadmiernym obciążeniem emocjonalnym. Wprowadzenie obowiązku przygotowania dziecka przez ojca oraz zakazu czynienia przeszkód w realizacji kontaktów stanowi środek zapobiegający ewentualnemu sabotowaniu orzeczenia. Jednocześnie, aby zapewnić sądowi pełniejszą wiedzę o rzeczywistym przebiegu wykonywania władzy rodzicielskiej i kontaktów, sąd ustanowił nadzór kuratora sądowego nad sposobem wykonywania władzy rodzicielskiej przez oboje rodziców, na podstawie art. 109 § 2 pkt 4 k.r.o. Obowiązek składania przez kuratora sprawozdań pozwoli sądowi monitorować sytuację dziecka i ewentualnie zmodyfikować zabezpieczenie w przyszłości, jeśli zajdzie taka potrzeba.

Sąd zważył również, że całkowite odrzucenie wniosku matki i pozostawienie dziecka bez kontaktów z matką prowadziłoby do dalszego osłabienia więzi rodzinnych, co pozostawałoby w sprzeczności z art. 113 § 1 k.r.o., gwarantującym dziecku prawo do regularnych kontaktów z obojgiem rodziców. Z drugiej strony nie było możliwe uwzględnienie w całości żądania matki, ponieważ obecny stan konfliktu i brak wypracowanych zasad współpracy rodzicielskiej nie daje gwarancji, że dziecko nie będzie narażone na dalsze napięcia. Dlatego też w części oddalono dalej idące wnioski stron.

Przyjęty model zabezpieczenia kontaktów w sposób pełny realizuje zasadę proporcjonalności oraz tymczasowości środka ochrony prawnej. W sprawach rodzinnych, a zwłaszcza w postępowaniach dotyczących władzy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem, sąd obowiązany jest każdorazowo wyważyć dwa istotne dobra – z jednej strony prawo dziecka i rodzica do utrzymywania ze sobą więzi, wynikające z art. 113 § 1 k.r.o., z drugiej zaś konieczność zapewnienia małoletniemu poczucia bezpieczeństwa, stabilizacji i ochrony przed eskalacją konfliktu między rodzicami. Zasada proporcjonalności nakazuje w takich przypadkach zastosowanie środka, który w możliwie najmniejszym stopniu ingeruje w prawa i obowiązki stron, a jednocześnie jest wystarczający do osiągnięcia celu w postaci ochrony dobra dziecka. Zasada tymczasowości zabezpieczenia wynika wprost z charakteru postanowienia wydanego w trybie art. 755 § 1 pkt 4 k.p.c. Zabezpieczenie nie przesądza o ostatecznym sposobie uregulowania kontaktów, lecz jedynie porządkuje sytuację dziecka na czas trwania postępowania. Obowiązuje ono do chwili wydania orzeczenia merytorycznego i ma przede wszystkim charakter ochronny – zapobiega utracie więzi z rodzicem, pogłębieniu się alienacji lub nieodwracalnemu zerwaniu relacji rodzinnych w okresie, w którym postępowanie sądowe jest jeszcze w toku.

W konsekwencji przyjęty model zabezpieczenia jest adekwatny do ujawnionego w sprawie stopnia konfliktu rodzicielskiego, chroni prawo dziecka do kontaktu z obojgiem rodziców, a jednocześnie zapewnia sądowi narzędzie do dalszej weryfikacji i oceny, jakie rozwiązanie będzie najpełniej odpowiadało dobru małoletniego w orzeczeniu końcowym.

W tym stanie rzeczy, kierując się dobrem małoletniego R. K. oraz mając na uwadze obowiązek ochrony jego prawa do utrzymywania więzi emocjonalnej z obydwojgiem rodziców, Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.

sędzia Paweł Styrna